ازت در خاک به دو صورت معدنی و آلی یافت می شود اما قسمت اعظم ازت خاک بصورت آلی است .ترکیبات معدنی ازت به فرمولهای مختلف است ، مثل آمونیوم ، NO2  ، NH4+  ، NO3-  ، NO2- ، NO  می باشند ، اما از نظر  تغذیه گیاه فقط سه فرم NO2  ، NH4+ ، NO3 مهم هستند .در حالت طبیعی NH4+  و NO3 بوسیله ی ریشه جذب می شوند و از این دو ، فرم NO3-  بیشتر از آمونیوم توسط ریشه جذب می شوند .زیرا مقداری از آمونیوم توسط خاک تثبیت و مقداری نیز در عمل نیتریفیکاسیون به نیترات تبدیل می شود ، علاوه بر این ها ازت از طریق برگ هم جذب می شود .

تغییرات ازت در خاک مقدار :

ازت در خاک به دلایل زیر تغییر می کند.

1. مصرف گیاه
2. تصاعد ازت از سطح زمین بصورت گاز
3. شستشوی نیترات خاک
4. دنیتریفیکاسیون ازت در خاک (فرایندی که طی ان ازت نیتراتی به NO2 ، N2 تبدیل می شود)

عواملی که شستشوی نیترات را در خاک کنترل می کنند :

1. نوع و مقدار ازت در خاک
2. زمان و مقدار بارندگی
3. میزان نفوذپذیری خاک
4. رطوبت اولیه خاک و ظرفیت نگهداری آن
5. میزان تبخیر و تعرق
6. میزان جذب ازت بوسیله گیاه

علائم کمبود ازت

ازت جزء مهمی از کلروفیل را تشکیل می دهد و بدون وجود ازت حلقه های پروفینی چهار طرف مولکول کلروفیل تشکیل نخواهد شد ، بنابراین اولین علائم کمبود ازت روشنی رنگ برگها است که به صورت سبز مایل به زرد و زرد روشن در می آید و این به علت عدم تشکیل کلروفیل است .در اواخر رشد رنگ زرد ، قرمز و بنفش مایل به قرمز نیز مشاهده می شود که در نتیجه تشکیل رنگدانه آنتوسیانین است .

در کمبود ازت همچنین برگها کوچک ، ساقه و شاخه ها لاغر هستند و معمولاً با زاویه کوچکی نسبت به ساقه اصلی می ایستند .شاخه های جانبی معمولاً کم تشکیل می شود زردی رنگ برگ زیرین زودتر ظاهر می شود.در غلات کمبود ازت باعث کوتاه و نازک شدن برگها و ساقه ها می شود.

برگها به رنگ سبز مایل به زرد و پایین بوته زرد مایل به ارغوانی است ، خوشه ها کوچک و محصول خیلی کم خواهد بود .

در درختان میوه شاخه های جانبی کم هستند و جوانه های جانبی که روی شاخه ها روییده اند اغلب به خواب رفته اند. شکوفه کردن درخت در بهار، باز شدن جوانه های برگی  و بارور شدن تخمدان معمولاً به تاخیر می افتد و بطور کامل نیز انجام نمی شود.تعدادی از میوه ها قبل از رسیدن می ریزند و میوه های باقی مانده کوچک ولی خوشرنگ و معطر هسستند و دوام آنها در انبار زیاد است.

انواع کودهای ازته شیمیایی

در این قسمت فقط تعداد اندکی از کودهای شیمیایی ازته ذکر می شوند :

1. آمونیاک مایع با مقدار ۸۲% ازت
2. آمونیاک مایع گوگرد (NH3-S)
3. نیترات آمونیوم با مقدار ۳۵% ازت ( در شرایط غرقابی استفاده نمی شود – قابلیت انفجاری شدید دارد)
4. اوره [CO(NH2)2] با مقدار ۴۵% ازت
5. اوره با پوشش گوگردی (Sulfur Coated Urea [SCU])
6. مخلوط اوره گوگرد
7. مخلوط اوره و فسفات
8. فسفات آمونیوم
9. کلرور آمونیوم
10. سولفات آمونیوم (برای خاکهای قلیایی و شالیزارها هم استفاده می شود)

منبع : کتاب علوم خاک (دکتر حمید رضا متین فر ، دکتر عباس ملکی)